Pú lượn là pú vui…”
Tiếng Nùng có nghĩa:
“Hai ta đi chơi xuân hát lượn
Không lượn là không vui…”
Khi hoa đào vừa tàn, hoa vải thiều bung nở là đến ngày chính hội soong hao trên vùng cao Lục Ngạn. Hội soong hao của người Nùng huyện Lục Ngạn bắt đầu từ tết nguyên đán, kéo dài đến hết mùa xuân. Nhưng chính hội là ngày 18 tháng 2 âm lịch, ngày này tại thị trấn Chũ – trung tâm huyện Lục Ngạn tưng bừng âm hưởng ngày hội soong hao. Tháng 2, đúng vào dịp nông nhàn, người Nùng ở Lục Ngạn thường mời người Nùng ở Lạng Sơn xuống chơi dự hội. Các bạn háttừ Lạng Sơn về thường đi thành đoàn. Đoàn ít cỡ 10 người, đoàn đông tới vài chục người. Mỗi đoàn thường có người luống tuổi đi theo để làm nhiệm vụ giao dịch, tổ chức diễn xướng với các nhóm hát ở các làng bản mà đoàn hát của mình sẽ đến hát đối đáp, giao lưu. Các đoàn khách thường đến trước từ một tới hai ngày. Để tỏ lòng mến khách, dân bản thường giữ khách ở chơi vài ngày, cùng vui chơi ca hát và thăm hỏi lẫn nhau. Vào hội soong hao, thanh niên dân tộc Nùng hát trong làng, ngoài bản, bên những cánh rừng hoặc ở các chợ trung tâm. Đi hát hội cũng là đi mua sắm vật dụng gia đình, đi chơi chợ ngày xuân. Hát soong hao của người Nùng, nam nữ phải đối đáp nhau theo các bước: Làm quen, chào hỏi, xin phép kết bạn và hẹn hò. Thường thì mọi người vẫn hát những bài ca ngợi cảnh đẹp quê hương, làng bản, phong tục sinh hoạt sản xuất, ca ngợi bốn mùa. Qua lời hát, các cặp đôi gửi cho nhau lời nhắn nhủ yêu thương, ngot ý giao duyên kết tình. Mỗi mùa soong hao về, lại có biết bao cặp nam nữ bén duyên đôi lứa. Hết hội vùng này, lại tới hội vùng kia, bạn soong hao lại mời nhau về dự hội ở địa phương mình. Soong hao cứ vui như thế cho đến hết xuân.
18 tháng 2 (âm lịch) năm 2022, do ảnh hưởng dịch covid nên hội soong hao Lục Ngạn không được tổ chức một cách chính thống, nhưng các chàng trai, cô gái và cả các cụ già người Nùng ở Lục Ngạn, như một nếp văn hóa truyền thống, từ khắp nơi, vẫn tề tựu về thị trấn Chũ vui hội, vui xuân. Ông Vi Văn Tâm, dân tộc Nùng xã Sơn Hải, sinh năm 1967, khi được hỏi, tuổi ngoài 50 rồi, sao vẫn còn thích đi hội? Ông trả lời: Mỗi khi hội về, lòng còn dạo rực lắm, đi hội để nhớ lại nhiều kỷ niệm thời trai trẻ, nó đẹp lắm, vui lắm…!
Câu soong hao đắm say lòng người đang được người Nùng ở Lục Ngạn phục hồi và phát triển. Nét văn hóa đặc sắc này đã trở thành văn hóa phi vật thể quý báu. Nhớ lễ hội sông hao 18 tháng 2 âm lịch hàng năm. Nếu có dịp, du khách hãy về và đắm mình trong lễ hội của miền soong hao Lục Ngạn./.
Lê Đức Cương
