Bắc Giang là miền quê nằm trên nền đất cổ, nơi hợp lưu vùng thượng các con sông của hệ Lục đầu giang (sông Cầu, sông Thương và sông Lục Nam). Nơi đây có các dãy núi cao của vùng Đông Bắc Việt Nam: Dãy núi Huyền Đinh - Yên Tử; dãy núi Bảo Đài - Thái Hoà; dãy núi Đồng Nai - Cai Kinh. Thung lũng các dãy núi, con sông này tạo nên những cánh đồng, đồi bãi bậc thang là nơi cư trú, khai thác sinh sống từ ngàn vạn năm về trước. Để rồi đến ngày nay, trên mảnh đất này có rất nhiều làng quê trù phú, đông đúc các cộng đồng cư dân các dân tộc Kinh, Tày, Nùng, Cao Lan, Sán Chí, Sán Dìu, Dao, Hoa... cùng chung tay xây dựng, gìn giữ quê hương ngày thêm giàu đẹp. Tất cả những truyền thống, lịch sử, nét đẹp văn hóa ấy đã và đang được lưu giữ tại Bảo tàng tỉnh Bắc Giang.
Khi đến với Bảo tàng tỉnh Bắc Giang tham quan, nghiên cứu, học tập các thế hệ sinh viên các trường Đại học đều có cảm nhận rằng: Bảo tàng tỉnh Bắc Giang, qui mô diện tích tuy không lớn nhưng khang trang, đẹp đẽ và có đủ các nội dung để học sinh, sinh viên tham quan, nghiên cứu và học tập rất bổ ích. Còn với khách phương xa ngoài tỉnh lại phát biểu rằng: Chúng tôi về thăm Bắc Giang, trước khi đi đến các điểm tham quan du lịch hay các miền quê, đều mong muốn thăm Bảo tàng tỉnh trước để có cái nhìn tổng quan về miền đất Bắc Giang và được cảm nhận ban đầu cho cuộc thâm nhập thực tế…Bảo tàng tỉnh Bắc Giang được thành lập từ năm 1988, đến năm 2000, sau ngày chia tách tỉnh, UBND tỉnh Bắc Giang đã đầu tư hoàn thành công trình nhà Bảo tàng và cho mở cửa phục vụ khách tham quan các phần trưng bày và nghiên cứu các vấn đề về lịch sử - văn hoá Bắc Giang theo nhu cầu học tập. Trong nội dung trưng bày, tuy còn phải từng bước hoàn thiện, nâng cao nhưng đã phản ánh được những đặc trưng lịch sử, văn hoá của tỉnh, cụ thể với hai khu vực trưng bày: Trưng bày trong nhà Bảo tàng và trưng bày ngoài trời tại khuôn viên của Bảo tàng.
Phần trưng bày trong nhà có các mảng chủ đề: Đời sống king tế - văn hoá các cộng đồng dân tộc chính của tỉnh; lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước, xây dựng quê hương của nhân dân Bắc Giang từ xưa tới nay; trưng bày chuyên đề phục vụ nhiệm vụ chính trị, thời sự; trưng bày chuyên đề Bắc Giang với Bác Hồ và Bác Hồ với Bắc Giang.Phần trưng bày ngoài trời ở khuôn viên Bảo tàng là phần trưng bày các hiện vật thể khối lớn bằng đá, gốm, gỗ và kim loại... Tại đây có những di vật đá trong sưu tầm điêu khắc nghệ thuật đá cổ của Bắc Giang với những tượng voi đá, ngựa đá, võ sĩ đá, bia đá, nghê đá...Tại đây có những hiện vật gỗ là cột đình, đòn nóc có niên đại từ thời Mạc (thế kỷ XVI) đến thời Lê Trung Hưng (TK XVII-XVIII), tấm bia đá nói về lịch sử của thiền phái trúc Lâm Yên Tử, tấm bia Đề danh tiến sĩ khoa Nhâm tuất, niên hiệu Đại Bảo (1442), bài văn do Tiến sỹ Thân Nhân Trung, trong đó có đưa ra chân lý bất hủ “ Hiền tài là nguyên khí của quốc gia…”, có bài văn bia của Nguyễn Nghiễm, cha của đại thi hào Nguyễn Du viết cho Việp Quận công Hoàng Ngũ Phúc. Và đáng lưu ý là đến năm 2014, Bảo tàng tỉnh Bắc Giang dưới sự chỉ đạo của Sở VHTT-DL tỉnh đã hoàn thành dựng tấm Đại thạch bi (bia đá lớn) có nội dung ca ngợi truyền thống hiếu học, khoa bảng và võ lược tỉnh Bắc Giang trong lịch sử. Trên đó có đề danh 63 vị tiến sỹ thời phong kiến của Bắc Giang (58 tiến sỹ văn 05 tiến sỹ võ). Cũng trên tấm bia này, ở mặt sau khắc bài “Xương Giang Phú” bất hủ của đại thi hào Lý Tử Tấn để ca ngợi miền đất Bắc Giang với chiến thắng Xương Giang hào hùng trong trận chiến diệt 10 vạn viện binh nhà Minh sang xâm lược cuối năm 1427: “ Kìa trần hợp phì thủa trước/ Sao bằng đây Xương Giang vẻ vang..” thật là tráng lệ.
Bắc Giang cũng là nơi cư dân có nhiều làng nghề thủ công truyền thống. Nổi tiếng là nghề làm gốm Thổ Hà từ thế kỷ XVI - XVII. Nghề này, làng này đã được đưa vào chương trình giữa Việt Nam với Bảo tàng Hoàng Gia Blucxen - Thuỵ Điển với tên gọi Hành trình văn hoá gốm cổ Đồng bằng Sông Hồng, vì thế tại Bảo tàng hiện có bộ sưu tập gốm Thổ Hà khá phong phú và độc đáo để giới thiệu và đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt của khách tham quan.Trong thời gian kháng chiến chống Mỹ, Bắc Giang có nhiều đóng góp tích cực vào công cuộc chống đế quốc Mỹ và xây dựng CNXH. Nơi đây có những con tầu, ca nô không số chở vũ khí đi cây số không rồi chuyển tiếp chi viện cho chiến trường miền Nam. Ngoài ra, Bắc Giang cũng là địa bàn dừng chân của đơn vị không quân Việt Nam anh hùng, đã từng bắn rơi nhiều máy bay giặc Mỹ trên bầu trời Bắc Giang, lập nhiều chiến công - bởi thế Bộ quốc phòng nhất trí đề nghị cấp tặng Bắc Giang một máy bay MIG21 trưng bày ở bảo tàng để giới thiệu truyền thống của không quân Việt Nam. Chiếc MIG21 đến tháng 12/2014 đã được lắp đặt hoàn chỉnh- khí thế bay lên hùng dũng như ở trong mây, trên làng quê xóm làng, ai xem cũng trầm trồ khen ngợi, tự hào về truyền thống anh hùng của bộ đội Không quân Việt Nam.Bảo tàng Bắc Giang có số lượng hiện vật phong phú (khoảng 55 nghìn đơn vị hiện vật). Hệ thống nhà trưng bày với diện tích trên 7000m gồm cả hệ thống trưng bày ngoài trời và trong nhà đã được nâng cấp, cải tạo, bố trí trưng bày đẹp, nội dung phong phú, hấp dẫn, mở cửa thường xuyên phục vụ trung bình từ 7- 10 nghìn lượt khách tham quan mỗi năm. Mỗi người, mỗi đoàn khách có nhu cầu tham quan, nghiên cứu học tập sẽ tự mình khai thác tiềm năng ấy theo nhu cầu và sẽ được cán bộ Bảo tàng Bắc Giang tận tình hướng dẫn./. Trần Văn Lạng Ngày cập nhật: 23/12/2014 Lượt xem: 1164
