Lễ hội Thổ Hà (xã Vân Hà, huyện Việt Yên, Bắc Giang) được tổ chức vào ngày 19đến 21 tháng Giêng hằng năm. Đối tượng suy tôn là Thành Hoàng làng. Năm nàocũng tổ chức lễ hội nhưng ba năm một lần mới mở hội lớn có lễ rước. Đây là một lễhội còn duy trì được nhiều nét bản sắc độc đáo của lễ hội xứ Bắc.

Lễ hội làng Thổ Hà bao giờ cũng gồm hai phần, đó là phần lễ và phần hội. Phần lễđược tổ chức rất trọng thể và bài bản. Từ sáng sớm, chánh tế, thông xướng, độcchúc cùng toàn bộ các bô lão trong ban tế quần áo chỉnh tề để đón đám rước từ cácmiếu về đình làng. Chủ tế đứng ở bậc tam cấp đón đám rước. Khi mọi người đã yênvị, cuộc tế mới được bắt đầu với những nghi thức long trọng. Tất cả đều tỏ lòngthành kính mời Thánh về dự hội cùng dân làng và cầu xin Thánh phù hộ cho dân làngmột năm mới dồi dào sức khỏe, làm ăn phát đạt, xóm làng yên vui, gia đình hạnhphúc.

Sau nghi thức tế lễ, tiếp đến là phần hội với các trò chơi dân gian đặc sắc như chọigà, bơi trải, đấu vật, chơi cờ, cầu lông, chèo thuyền bắt vịt… nhưng tiêu biểu nhấtphải nói đến đó là hát quan họ. Thổ Hà được coi là một làng gốc của nghệ thuật hátquan họ. Các liền anh, liền chị của các thôn lân cận cùng về dự hội trổ tài hát cảngày lẫn đêm tại sân đình hay trên thuyền. Lời hát trữ tình và mượt mà làm nao lòngbao du khách gần xa. Ngoài hát quan họ, một môn thi không kém phần hấp dẫn vàsôi động, thu hút được nhiều người tham dự đó là môn cờ tướng. Các bàn cờ đượcbày ra mời các thí sinh dự tài cao thấp. Người thắng thì hồ hởi, mừng vui còn ngườithua cũng không vì thế mà "cay cú" chỉ ước mong đến hội năm sau sẽ gặp lại đối thủ.Kết thúc lễ hội, mọi người cùng ra về trong niềm vui hân hoan.

Lễ hội Thổ Hà là một nét đẹp trong văn hóa của người Kinh Bắc, làm giàu thêm chokho tàng văn hóa nước Việt, đáng được gìn giữ và phát huy.

Theo Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch