Trong khoảng ba năm trở lại đây, bằng một số nguồn vốn sở VHTTDL đã triển khai nhiều hoạt động hỗ trợ đầu tư xây dựng mô hình du lịch cộng đồng tại xã An Lạc huyện Sơn Động. Đến nay mô hình này hoạt động khá hiệu quả và mang lại nhiều hy vọng cho việc nhân rộng đến các điểm du lịch có tiềm năng khác trên địa bàn.
Nằm trong khu bảo tồn thiên nhiên Tây Yên Tử, Khe Rỗ ( thuộc địa phần xã An Lạc huyện Sơn Động tỉnh Bắc Giang) là một địa danh từ lâu đã được nhắc đến như một điểm du lịch khám phá với núi rừng nguyên sơ. Rừng nguyên sinh Khe Rỗ có diện tích hơn 5000ha. Suối Khe Rỗ chạy ở giữa khu rừng nguyên sinh Khe Rỗ, cũng vì thế mà khu rừng này mang tên Khe Rỗ và nằm giữa hai con suối Nước Vàng và Khe Đin. Nơi đây là địa bàn sinh sống của 276 loài thực vật, trong đó có nhiều loài quý hiếm như: pơmu, thông tre (la hán), trầm hương, lát, lim, thông làng, sa nhân, ba kích,... 226 loài động vật thuộc 81 họ, 24 bộ, trong đó có một số loài quý hiếm đã có tên trong sách đỏ: Gấu ngựa, sơn dương, gấu chó, báo, rùa vàng, tê tê... đang được bảo tồn. Rừng nguyên sinh Khe Rỗ còn nổi tiếng là nơi có cảnh quan thiên nhiên đẹp với điểm hồ Vũng Tròn, thác Đồng Dương, suối Nước Vàng, Rừng Lim cổ thụ…Suối, rừng thiên nhiên hoang dã, khí hậu trong lành và cuộc sống hồn hậu của người dân nơi đây là điều làm nên sự khác biệt của khu du lịch Khe Rỗ.
Từ trung tâm thành phố Bắc Giang đi dọc theo quốc lộ 31( qua thủ phủ của cây vải thiều Lục Ngạn) chừng 80km rồi rẽ vào đường 279 hơn chục km nữa là du khách đã có thể hòa mình vào thiên nhiên của núi rừng của khu bảo tồn thiên nhiên tươi đẹp.
Nếu như trước đây, khi đến khám phá tại Khe Rỗ du khách nhất thiết phải chuẩn bị đồ ăn thức uống thì nay một số dịch vụ ăn uống, nghỉ ngơi đã được hình thành tại địa phương. Hiện tại ở Khe Rỗ đã có một tổ hợp các gia đình tham gia làm dịch vụ du lịch đáp ứng đủ nhu cầu dịch vụ ăn uống nghỉ ngơi và tham gia các hoạt động trải nghiệm cuộc sống của người dân đại phương.; phục vụ các tiết mục cac múa nhạc với những làn điệu Then, slonghao cho du khách có nhu cầu. Một khu nhà văn hóa cộng đồng với 10 phòng nghỉ cũng được đầu tư xây dựng ngay tại khu du lịch.
Theo ông Hà Văn Cam- PCT UBND xã An Lạc từ năm 2011 hoạt động du lịch cộng đồng bắt đầu hình thành tại Khe Rỗ nhờ được một tổ chức phi chính phủ tài trợ và hướng dẫn xây dựng mô hình. Tiếp theo hoạt động đó, tỉnh Bắc Giang cũng đã có nhiều sự đầu tư, hỗ trợ về cơ sở vật chất, tổ chức các lớp tập huấn về du lịch cộng đồng cho người dân đã thúc đẩy mô hình du lịch cộng đồng tại An Lạc phát triển. Cụ thể trong các năm 2015- 2016, bằng nguồn kinh phí sự nghiệp khoa học công nghệ và nguồn phát triển sự nghiệp VHTTDl sở VHTTDL Bắc Giang đã đầu tư hỗ trợ HTX du lịch cộng đồng ở An Lạc gần 460 triệu đồng bao gồm: hỗ trợ xây dựng đội văn nghệ, trưng bày tại nhà sàn văn hóa truyền thống, hỗ trợ mô hình nuôi ong, quản lý hợp tác xã, tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ du lịch cộng đồng tại địa phương, hỗ trợ trang thiết bị như chăn ga gối đệm, ti vi, quạt điện và 01 tăng âm loa đài cho Nhà sàn thôn Nà Ó và các hộ thành viên HTX có đăng ký có dịch vụ lưu trú. Nhờ đó các hoạt động dịch vụ du lịch tại An Lạc đã dần phát triển đáp ứng nhu cầu của khách đến tham quan. Theo thống kê của UBND xã, hiện nay lượng khách đến Khe Rỗ đạt khoảng 10.000 lượt khách/ năm, trong đó có những du khách nước ngoài. Việc điểm du lịch thu hút ngày càng đông khách đến tham quan đang mở ra một hướng đi mới với nhiều triển vọng để nhân dân thoát nghèo mang tính bền vững. Nhiều hộ gia đình đã có thu nhập khá ổn định từ việc phục vụ du khách như gia đình ông Huân thôn Nà Ó, bà Hoa ở thôn Biểng, ông Lợi thôn Cò Nọc hay bà Hoan, bà Hòa thôn Nà Ó...Theo ông Vũ Ngọc Huân- giám đốc BQL HTX thì tuy mức thu nhập từ dịch vụ du lịch của các thành viên HTX chưa cao xong nó cũng góp phần đáng kể vào việc nâng cao đời sống của các hộ gia đình.
Theo đánh giá, Bắc Giang là tỉnh có khá nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, nhất là du lịch cộng đồng. Do đó, một trong những định hướng phát triển du lịch của tỉnh đó là ngoài tập trung cho phát triển tuyến du lịch tâm linh Tây Yên Tử thì du lịch cộng đồng cũng đang được quan tâm đầu tư. Đã có một đề tài khoa học cấp tỉnh về « Nghiên cứu tiềm năng, đề xuất phương án xây dựng mô hình quản lý phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa, sinh thái và phát triển kinh tế bền vững tỉnh Bắc Giang” được thực hiện. Theo đó một số điểm có tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng như: Khe Rỗ thuộc xã An Lạc huyện Sơn Động, bản Khe Nghè xã Lục Sơn huyện Lục Nam, bản Ven xã Xuân Lương huyện Yên Thế, khu vực hồ Khuôn Thần thuộc xã Kiên Lao huyện Lục Ngạn...Những nơi này đều có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú và ưu đãi với những khu rừng nguyên sinh, hệ thống suối thác tự nhiên tươi đẹp. Cư dân tại các địa phương này chủ yếu là các dân tộc ít người như Tày, Nùng, Cao Lan, Sán Chí hiện vẫn còn gìn giữ được nhiều phong tục tập quán truyền thống. Người dân chủ yếu sống bằng sản xuất nông, lâm nghiệp và chăn nuôi nhỏ lẻ. Nhịp sống hiện đại chưa có sự tác động nhiều đến cuộc sống của đồng bào dân tộc. Các nét sinh hoạt văn hóa truyền thống như: hát Shoong hao, dân ca Sán Chí, dân ca Cao Lan vẫn được gìn giữ, đặc biệt các trang phục truyền thống của các tộc vẫn được bảo tồn và được sử dụng phổ biến trong các dịp lễ tết...Do đó là những điều kiện tốt để du lịch cộng đồng phát triển.
Để định hướng phát triển du lịch cộng đồng đạt được kết quả tốt, hiện tỉnh Bắc Giang vẫn đang tiếp tục có các hoạt động hỗ trợ cho người dân làm du lịch cộng đồng như tổ chức các hoạt động tập huấn nghiệp vụ du lịch, tổ chức các chương trình tham quan học hỏi kinh nghiệm cho người dân làm du lịch; tiếp tục hỗ trợ cho việc xây dựng mô hình du lịch cộng đồng điểm tại xã An Lạc, đồng thời triển khai nhân rộng ra các điểm có tiềm năng./.
Hà Yến