Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020 tầm nhìn đến năm 2030 đã nêu rõ quan điểm:“…Ngành du lịch các địa phương cần tăng cường liên kết phát triển du lịch, phát huy tối đa tiềm năng lợi thế quốc gia và thế mạnh đặc trưng của vùng miền trong cả nước, phấn đấu đạt mục tiêu đưa ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong cơ cấu GDP, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội…”
Liên kết trong phát triển du lịch đang trở thành xu thế tất yếu, phát triển kinh tế - xã hội là mục tiêu cuối cùng của phát triển du lịch. Theo đó, việc liên kết giữa các địa phương, vùng miền trong hợp tác phát triển du lịch ngày càng trở nên quan trọng và cần thiết, đặc biệt liên kết phát triển sản phẩm du lịch nhằm gia tăng sức hấp dẫn của điểm đến du lịch, thu hút lượng khách đến. Việc liên kết là giải pháp hữu hiệu góp phần bổ sung, đa dạng hóa, tạo ra sức hấp dẫn chung cho các sản phẩm du lịch của địa phương.
Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử
Non thiêng Yên Tử - địa danh hội tụ nét tinh hoa đặc sắc bậc nhất Việt Nam với giá trị văn hóa lịch sử, sinh thái, kiến trúc, cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp và đã trở thành một trong những điểm đến du lịch hấp dẫn của khách du lịch trong nước và quốc tế. Với những giá trị riêng có, độc đáo, năm 2012 Yên Tử chính thức được vinh danh là Di tích quốc gia đặc biệt. Đây thực sự là tin vui và là niềm tự hào của người dân Quảng Ninh và tạo sự hứng khởi và quyết tâm của Chính quyền và nhân dân Quảng Ninh trong hành trình đệ trình UNESCO công nhận Yên Tử trở thành Di sản văn hóa thể giới. 
Khu di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử phần lớn nằm trên địa phận phường Phương Đông và xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí và một phần thuộc xã Hồng Thái Đông, huyện Đông Triều, Quảng Ninh. Và quần thể di tích và danh thắng Yên Tử gồm 05 cụm di tích, danh lam thắng cảnh chính: Khu Di tích lịch sử và danh thắng Yên Tử; Khu Di tích tích lịch sử nhà Trần tại Đông Triều; Khu Di tích lịch sử Chiến thắng Bạch Đằng; Khu Di tích - Danh thắng Tây Yên Tử; Khu di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc - Thanh Mai. Các di tích này nằm ở khu vực giáp ranh giữa 3 tỉnh Bắc Giang, Hải Dương và Quảng Ninh. Trong đó khu vực Đông - Tây Yên Tử ở vị trí trung tâm của quẩn thể di tích và danh thắng Yên Tử.
Có thể nói rằng, những giá trị đặc biệt của Yên Tử và vị trí địa lý của quần thể di tích danh thắng Yên Tử đã mang nhiều lợi thế cho các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang và Hải Dương trong phát triển du lịch. Lượng khách du lịch đến tham quan du lịch Yên Tử không ngừng tăng cao, năm 2014 có 2,1 triệu lượt khách, trong đó có 58.000 lượt khách quốc tế, 09 tháng năm 2015 đạt 1.627 lượt khách, trong đó khách quốc tế đạt 50.000 khách.
Liên kết để phát triển
Nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của việc hợp tác, liên kết phát triển trong bối cảnh toàn cầu hóa, năm 2014, tỉnh Bắc Giang và tỉnh Quảng Ninh đã có văn bản thông báo số 02- TB/TU/LT ngày 8/9/2014 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Ninh và Bắc Giang về một số chủ chương hợp tác phát triển giữa hai địa phương đến năm 2020 và những năm tiếp theo. Và hợp tác phát triển du lịch là nội dung quan trọng được lãnh đạo hai tỉnh đặc biệt coi trọng.
Với sự đồng thuận và vào cuộc tích cực của các cấp chính quyền, thời gian gần đây, ngành du lịch của Quảng Ninh và Bắc Giang đã chủ động ký kết các thỏa thuận với nội dung hợp tác cụ thể đặc biệt nội dung về liên kết hợp tác phát triển du lịch đã được ký kết, tạo cơ sở cho các hoạt động du lịch giữa hai bên được triển khai thuận lợi. 
Mặc dù, không phủ nhận được vai trò quan trọng của việc liên kết phát triển du lịch và đã đạt được một số kết quả nhất định song trên thực tế, sự liên kết phát triển du lịch nói chung và liên kết phát triển sản phẩm du lịch văn hóa tâm linh, sinh thái khu vực Đông - Tây Yên Tử giữa Quảng Ninh với tỉnh Bắc Giang nói riêng và địa phương phụ cận nói riêng còn nhiều hạn chế. Các địa phương chưa thực sự triển khai các hình thức liên kết phát triển sản phẩm du lịch như thế nào để đạt hiệu quả cao. Các thỏa thuận, bàn bạc giữa các bên chưa được triển khai nhiều trên thực tế, các hoạt động liên kết chủ yếu tự phát, xuất phát từ nhu cầu hoạt động thực tế, chưa có tầm nhìn chiến lược, khoa học, từ đó bỏ lỡ nhiều cơ hội hợp tác. Không chỉ vậy, doanh nghiệp du lịch - chủ thể quan hệ hợp tác, lực lượng nòng cốt khai thác khách du lịch giữa các địa phương còn thụ động, chưa có có chiến lược và sách lược khai thác thị trường hợp lý, phù hợp với từng giai đoạn phát triển du lịch của mỗi địa phương, sự sáng tạo trong xây dựng phát triển sản phẩm mới của quần thể di tích danh thắng Yên Tử còn hết sức khiêm tốn.
Bên cạnh đó, các hoạt động cần thiết và sẵn sàng cho việc thúc đẩy xây dựng sản phẩm du lịch như: thiết lập đầu mối thông tin của các địa phương, khảo sát đánh giá hiện trạng du lịch khu vực Đông - Tây Yên Tử, quẩn thể di tích danh thắng Yên Tử, sự vào cuộc chủ động của doanh nghiệp…vẫn chưa triển khai tích cực.
Định hướng và giải pháp liên kết trong thời gian tới
Được định vị là trung tâm kết nối các điềm du lịch khác trong quần thể di tích, danh thắng, với tiềm năng, lợi thế và vai trò kết nối không gian địa lý của các địa phương thuộc phạm vi quần thể di tích danh thắng Yên Tử, khu vực Đông - Tây Yên Tử cần được tiếp tục nghiên cứu phát triển các loại hình du lịch văn hóa, tâm linh và du lịch sinh thái.
Từ đặc điểm địa hình, địa vật của khu quần thể di tích danh thắng Yên Tử có thể xác định thị trường khách trọng tâm của khu di tích danh thắng được khai thác trong thời gian tới là đối tượng khách nội địa bằng đường bộ với mục đích tìm hiểu văn hóa, lịch sử, hành hương, tâm linh và nghỉ dưỡng. Tương lai khi khu quần thể di tích và danh thắng Yên Tử được UNESCO công nhận là di sản thế giới, đối tượng khách quốc tế với nhu cầu tìm hiểu đa dạng sinh học, trekking, văn hóa cũng sẽ tăng cao, vì vậy đối tượng khách quốc tế cũng cần được nghiên cứu khai thác từ bây giờ.
Để đẩy mạnh hoạt động hợp tác liên kết phát triển du lịch, đặc biệt trong hoạt động xây dựng sản phẩm du lịch khu vực Đông - Tây Yên Tử thực chất, hiệu quả trong thời gian tới, các giải pháp sau cần được nghiên cứu và triển khai đồng bộ:
Thứ nhất, nghiên cứu xây dựng mô hình thành lập Ban Quản lý chung quần thể di tích và danh thắng Yên Tử. Ba tỉnh Quảng Ninh, Bắc Giang, Hải Dương cần nhanh chóng thống nhất hợp tác xây dựng bản đồ quy hoạch sản phẩm du lịch quần thể di tích và danh thắng Yên Tử;
Thứ hai, nghiên cứu chính sách và cơ chế chung nhằm thu hút đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông. Các dự án mở rộng Quốc lộ 1A, nâng cấp tuyến đường 293 và nâng cấp tuyến đường 18A cần được tiến hành trong thời gian sớm nhất nhằm tạo hệ thống giao thông thông suốt giữa các điểm du lịch trong quần thể di tích danh thắng Yên Tử;
Thứ ba, các bên cần tích cực liên kết hỗ trợ, phối hợp xây dựng sản phẩm du lịch, xây dựng chiến lược xúc tiến quảng bá du lịch trên quy mô lớn và có tác dụng sâu rộng; đồng thời đặt trọng tâm vào xây dựng thương hiệu du lịch, lấy chiến lược phát triển sản phẩm làm nội dung xây dựng chiến lược và kế hoạch xúc tiến quảng bá du lịch. Chiến lược xúc tiến quảng bá cần theo phân đoạn thị trường và tập trung có tiêu điểm. Đổi mới hình thức xúc tiến quảng bá, trong đó chú trọng hình thức quảng bá điện tử, website…;
Thứ tư, liên kết đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch, đặc biệt đội ngũ thuyết minh viên và hướng dẫn viên chuyên nghiệp, am hiểu về lịch sử, văn hóa, kỹ năng nghề; liên kết tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về du lịch, các khóa tập huấn nghiệp vụ và học tập kinh nghiệm lẫn nhau;
Thứ năm, tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp du lịch giữa các bên tích cực gặp gỡ trao đổi kinh nghiệm, tạo dựng quan hệ với nhau; phối hợp xây dựng sản phẩm du lịch mới, độc đáo, khác biệt nhằm thu hút khách du lịch trên cơ sở tiềm năng, thế mạnh của Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử;
Thứ sáu, xây dựng cơ chế trao đổi thông tin kịp thời, hiệu quả. Hàng năm cần trao đổi gặp mặt định kỳ nhằm tăng cường quan hệ giao lưu hợp tác giữa các bên, kịp thời xử lý các vấn đề các bên quan tâm; Đồng thời xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu thông tin du lịch và trao đổi thông tin du lịch cho nhau.
Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - hệ thống di tích với những giá trị tinh thần, tư tưởng và văn hóa quan trọng luôn được tỉnh Quảng Ninh nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị. Và những giá trị đặc biệt của Yên Tử cần được tiếp tục lan tỏa tới nhân dân và khách du lịch trong nước và quốc tế. Với sự quan tâm của Chính phủ, các cấp chính quyền, sự vào cuộc tích cực của ngành du lịch Quảng Ninh, Bắc Giang và các địa phương lân cận, danh thắng Yên Tử sẽ thực sự trở thành điểm đến không thể thiếu trong hành trình khám phá vẻ đẹp của non nước Việt Nam./.Sở VHTTDL Quảng Ninh, ảnh Anh Tuấn
