Đền Xương Giang nay được xây dựng bề thế

Dấu sử vàng chói lọi

Theo các tư liệu lịch sử để lại, sau khi xâm lược nước ta, nhà Minh cho xây đắp thành lũy ở những nơi xung yếu để phòng thủ, trong đó có Thành Xương Giang. Thành được xây dựng từ năm 1407. Thành Xương Giang khi đó trở thành thành lũy kiên cố nhất của giặc Minh án ngữ trên con đường dịch trạm từ Quảng Tây Trung Quốc nối với Đông Quan (Hà Nội ngày nay).

Trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam, Chiến thắng Xương Giang được ghi danh với những chiến công oanh liệt, đã khiến cho kẻ thù phải “kinh hồn bạt vía”. Thực hiện chủ chương “vây thành diệt viện”, từ cuối năm 1426, Nghĩa quân Lam Sơn đã cho vây hãm thành, quyết tâm hạ thành trước khi viện binh của địch kéo sang. Nghĩa quân Lam Sơn đã cho đào hầm từ ngoài vào trong rồi tiến hành nội công ngoại kích. Năm 1427, Chiến thắng Chi Lăng – Xương Giang với một loạt những trận đánh vang dội tại Chi Lăng, Cần Trạm, Hố Cát, Bình Than, Xương Giang của quân và dân Đại Việt đã buộc Vương Thông ở Đông Quan phải đầu hàng. Trong các trận bao vây chiếm thành, gay go, quyết liệt nhất là chiếm thành Xương Giang. Trải qua nhiều tháng bao vây bền bỉ, tiến công liên tục cùng hơn 30 trận đánh lớn nhỏ, nghĩa quân Lam Sơn và nhân dân địa phương đã hạ được thành Xương Giang trước khi viện binh quân Minh kéo sang. Sau 27 ngày chiến đấu (từ 8/10 đến 3/11/1427), quân dân ta đã tiêu diệt 10 vạn viện binh của Liễu Thăng, đánh tan tác 5 vạn viện binh của Mộc Thạch. Sau trận Chi Lăng - Xương Giang, tướng Minh là Vương Thông ở Đông Quan buộc phải chấp nhận rút quân, âm mưu xâm lược của nhà Minh bị đập tan.

Chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang đã chấm dứt 20 năm đô hộ bạo tàn của nhà Minh, là điển hình của nghệ thuật quân sự “lấy ít thắng nhiều, lấy yếu đánh mạnh”, thể hiện rõ nét của sức mạnh tinh thần và ý chí quyết thắng của dân tộc Việt Nam. Chiến thắng Xương Giang là niềm tự hào của quân và dân cả nước, góp phần chấm dứt 20 năm đô hộ của nhà Minh đối với Đại Việt. Mở ra những trang mới trong lịch sử dựng nước và giữ nước vinh quang của dân tộc ta. Cũng từ chiến thắng ấy vua Lê Lợi lập nên triều đại mới, triều đại hậu Lê, đổi tên đất nước Đại Việt.

Từ nền đất linh thiêng...

Thành Xương Giang trước đây có 1 ngôi đền cổ nằm ở phía Tây Bắc trong thành, nhưng cho đến những năm 1970-1980 ngôi đền đã bị đổ nát. Sau này người dân địa phương có dựng lại 1 ngôi đền nhỏ nên dấu tích không đáng kể, mong ước của người dân về một diện mạo đàng hoàng, khang trang to đẹp bấy giờ vẫn còn để ngỏ. Với mục đích tôn thờ, ca ngợi đức cao tổ hoàng đế Lê Lợi và vinh danh những vị hiền thần đã có công trong Chiến thắng Chi Lăng – Xương Giang, sau nhiều đợt khảo sát và qua nghiên cứu các di chỉ khảo cổ học địa điểm chiến thắng Thành Xương Giang, UBND tỉnh Bắc Giang phê duyệt quyết định xây dựng Đền Xương Giang trên nền đất hiện tại. Theo đó, tổng diện tích khu di tích địa điểm chiến thắng Thành Xương Giang là 10 ha, các hạng mục công trình tính từ ngoài vào trong theo trục dọc đăng đối với khuôn viên cây xanh thoáng mát gồm: Cổng tam quan; Nghi môn, bình phong; Tả vu, Hữu vu; Lầu chuông, Lầu trống; Sân chính; Tòa tiền tế, Tòa thiêu hương, Tòa chính cung. Sau hơn một năm triển khai thực hiện (từ tháng 11/2015), Đền Xương Giang hoàn thành gồm 3 tòa: Tiền bái, Thiêu hương và Chính cung.

Truyền thống hào hùng góp phần cổ vũ tinh thần để mỗi người dân Bắc Giang nỗ lực xây dựng quê hương giàu mạnh.

Việc khánh thành và hoàn thiện Đền Xương Giang có ý nghĩa to lớn với nhân dân Bắc Giang, đây là công trình văn hóa tâm linh có ý nghĩa lịch sử, chính trị, mang đậm tính nhân văn, là nơi để thế hệ hôm nay và mai sau thể hiện sự tôn kính, ghi nhớ công ơn của các bậc tiền nhân. Chủ tịch UBND thành phố Bắc Giang Mai Sơn nhấn mạnh: “Với truyền thống về bề dày lịch sử vốn có, Đền Xương Giang là công trình có ý nghĩa đặc biệt trong đời sống của nhân dân thành phố nói riêng và của tỉnh nhà nói chung, thể hiện sự tôn kính, khắc ghi công ơn của Thái tổ Cao Hoàng đế Lê Lợi cùng các bậc hiền tài, nghĩa sỹ và người dân Xương Giang đã chiến đấu anh dũng, hy sinh trên mảnh đất lịch sử hào hùng, qua đó khơi dậy, cổ vũ sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, phát huy nội lực của Đảng bộ, chính quyền, nhân dân thành phố phấn đấu hoàn thành thắng lợi các mục tiêu trong quá trình xây dựng tỉnh Bắc Giang ngày càng phát triển.

Trải qua 590 năm nhưng khí thế chiến thắng Xương Giang vẫn còn hiện hữu, là niềm tự hào, nguồn động viên to lớn với người dân nơi đây. Ông Nguyễn Minh Tiến (Phường Dĩnh Kế, TP Bắc Giang) xúc động cho biết: “Việc đầu tư nâng cấp, xây dựng các hạng mục di tích Đền Xương Giang do tỉnh thực hiện làm nức lòng người dân thành phố nói riêng và những người con Bắc Giang nói chung, thể hiện đậm nét truyền thống uống nước nhớ nguồn, tôn vinh các bậc tiền nhân đã ngã xuống cho vùng đất. Diện mạo to đẹp, đàng hoàng hơn trên nền đất linh thiêng xưa như để nhắc nhở thế hệ hôm nay và con cháu mai sau phải ra sức giữ gìn, để những giá trị tốt đẹp của lịch sử, của cha ông để lại mãi mãi trường tồn”.

Trải qua hơn 5 thế kỷ, những dư âm hào sảng của một thời khói lửa vẫn còn hiện hữu trên mảnh đất Bắc Giang. Từ nền đất xưa, Đền Xương Giang nay đã bề thế, uy nghiêm, góp phần trấn yên để vùng đất, con người nơi đây mãi mãi được bình yên, để thế hệ hôm nay và con cháu mai sau thêm tự hào về quê hương Bắc Giang anh hùng./.